Palermo (w dialekcie sycylijskim ‘Palermu’) jest piątym najważniejszym miastem włoskim po Rzymie, Mediolanie, Neapolu i Turynie. Zostało założone w VIII w. p.n.e., a jego nazwa pochodzi od greckiego ‘pàn-ormos’, czyli ‘cały port’. Pierwszymi mieszkańcami i władcami byli Fenicjanie, następnie Kartagińczycy, Rzymianie oraz Bizantyjczycy (od 535 roku), którzy pozostali tam przez ponad trzy wieki. Po tym okresie, za czasów panowania Arabów, miasto zyskało sławę i splendor – dzięki nim również cała Sycylia stała się krainą cytrusów. W XI wieku miastem zaczęli rządzić Normanowie, którzy z panującą po nich dynastią Hohenstaufów rozwinęli handel, dzięki czemu Palermo szybko stało się jednym z najważniejszych w całych Włoszech centrum handlowym i kulturalnym (warto wspomnieć tu słynną Szkołę Sycylijską założoną przy dworze Fryderyka II). Wraz z nadejściem Andegawenów w XIII wieku losy miasta zmieniły się, a rozruchy w 1282 roku spowodowały, że cała Sycylia przeszła następnie w ręce Aragończyków.
Nawet rządy hiszpańskie nie zmieniły losów miasta. Dopiero w 1711 roku, gdy władzę przejęli Burbonowie, miasto zaczęło odzyskiwać swą dawną świetność. Za ich panowania (aż do momentu zjednoczenia Włoch) zostały wprowadzone istotne i znaczące reformy ekonomiczne i polityczne.
Zwiedzanie Palermo
Niewielkie stare miasto kryje w sobie niezapomniany urok; wąskie uliczki i śliczne zaułki tworzą historyczną atmosferę, a ślady jakie pozostały z zamierzchłych czasów oraz liczne zabytkowe budynki są świadectwem sztuki sprzed wieków. Znajdują się tu przykłady architektury z epoki Normanów, arabskiej, barokowej oraz liberty. W samym centrum starego miasta znajduje się plac Quattro Canti, zwany również Teatrem Słońca. Odchodzą od niego cztery uliczki, przy których stoją cztery barokowe pałace z wyrzeźbionymi na nich statuami przedstawiającymi pory roku. Obok znajduje się Plac Pretoria i kościół św. Katarzyny ze słynną fontanną, dalej mieści się typowo normański kościół della Martorana, we wnętrzu którego można podziwiać piękne bizantyjskie mozaiki. Warto też wspomnieć o kościele San Cataldo, który jest typowym przykładem sztuki orientalnej, pośród nowoczesnych budowli współczesnego Palermo. Idąc wzdłuż Via Vittorio Emanuele natrafiamy na katedrę z XII wieku, we wnętrzu której zostały złożone szczątki Piotra II Aragończyka, a także skarby aragońskie, lazuryty, złota, klejnoty oraz inne cenne przedmioty z czasów średniowiecza. Na placu della Vittoria możemy podziwiać Palazzo dei Normanni, arabską fortecę, w której mieści się wspaniała Capella Palatina pokryta cudownymi mozaikami, dzisiaj siedziba parlamentu Sycylii. Jednym z najważniejszych i najbardziej charakterystycznych budowli w Palermo z czasów normańskich jest San Giovanni degli Eremiti – kościół zbudowany na fundamentach meczetu, z czerwonymi kopułami oraz gotycką wieżą.
Tuż obok mieści się brama Porta Nuova, wzniesiona przez wicekróla Marcantonio Colonna w 1583 r. na cześć cesarza Karola V, powracającego z Tunezji. Niedaleko Palazzo dei Normanni wznosi się Palazzo Sclafani, zbudowany w 1330 roku przez księcia Adernò- Matteo Sclafani. Budowa tego pałacu była swoistym wyzwaniem dla artysty, gdyż konkurował z nim jego szwagier budując Palazzo Chiaramonte. Tę budowlę charakteryzuje fasada, na której umieszczone zostały eleganckie biforia oraz orzeł dłuta rzeźbiarza Bonaiuto Pisano. Warto też wspomnieć, że tu znajdował się słynny fresk „Tryumf śmierci” obecnie znajdujący się w galerii Galleria Regionale della Sicilia w Palazzo Abatellis.
Miłośnikom sztuki teatralnej polecamy wizytę w ciekawym Teatro Massimo, jednym z największych lirycznych teatrów na świecie. Jest urządzony w stylu neoklasycznym , a jego budowa trwała od 1864 do 1875 roku, prowadzona pod okiem architekta Giovan Battista Filippo Basile.
Rozrywki
Jednym z ciekawych i innych niż wszystkie sposobem na spędzenie wolnego czasu może być spacer przez typowe targowiska Palermo: Vucciria i Ballarò.
Vucciria ciągnie się między ulicami via Cassari, piazza del Garraffello, via Argenteria nuova, piazza Caracciolo oraz via Maccherronai. Swą nazwę zawdzięcza francuskiemu ‘boucherie’, czyli ‘rzeźnia, sklep mięsny’. Charakterystyczny jest intensywny zapach ryb jaki unosi się nad straganami oraz liczne i głośnie pokrzykiwania straganiarzy. Natomiast nazwa ‘Ballarò’ pochodzi od 'Bahlara’, wioski położonej nieopodal miasta Monreale, skąd pochodzili handlowcy.
Kto preferuje spokojniejsze formy spędzania czasu może się wybrać na spacer uliczkami miasta oraz na wyśmienitą kawę. Z licznych kawiarni polecamy szczególnie Caffè d’Oriente oraz Caffè Turco, gdzie można skosztować wspaniałych arabskich trunków, Caffè Antico i Caffè del Cassaro, gdzie podawane są typowe sycylijskie napoje, a także New Orleans Café. Dla tych, którzy uwielbiają dynamiczne nocne życie przeznaczone są liczne dyskoteki: Kandisky Florio (tel. 091.6117859; tel. kom. 339.856072) w antycznej dzielnicy Arenella, pub Anticlea Pub oraz Kursaal Kalesa Club (www.kursaalkalhesa.it) położony na nadmorskim deptaku Foro Italico . W okresie letnim polecamy też Country Club.
Kuchnia palermiańska
Kuchnia Palermo to bogactwo zapachów, aromatów i wyrafinowanych składników. Ale z drugiej strony to też kuchnia biedoty. Receptury i przepisy są bardzo zróżnicowane: od dań z ryb po potrawy przyrządzane ze owoców ziemi, z olbrzymią mieszanką smaków pikantnych, słodkich i słonych.
Wśród typowych dań jest makaron z sardynkami, Caponata z bakłażanem, panelle (danie arabskie przyrządzane z chleba, mąki i bobu), czy moffolette (podpłomyki pieczone w piecu z różnym nadzieniem). Bardziej odważnym smakoszom polecamy a stigghiola czyli flaki cielęce nadziewane grillowaną cebulą. Innymi „odważnymi” daniami są panino con la milza kanapka z gotowaną śledzioną bądź płuckami pokrojonymi w plasterki i przyprawionymi serkiem ricotta, sokiem z cytryny lub serem caciocavallo.
Jednym ze swoistych symboli kuchni sycylijskiej jest arancina czyli kuleczka ryżowa w kształcie malutkiej pomarańczy, nadziewana mięsem mielonym i smażona w oleju z oliwek.
Natomiast charakterystycznymi deserami Sycylii są cassata, cannoli (rurki z kremem z serka ricotta), słodkie torrone przyrządzane z migdałów oraz pasta reale. Nie wolno też zapomnieć o świetnych lodach i sorbetach cytrusowych przyrządzanych z tutejszych znakomitych owoców.
Jak dojechać
Samolotem
Samolotem dolecimy na jedno z trzech sycylijskich lotnisk:
– lotnisko Falcone e Borsellino (strona internetowa www.aeroporto.palermo.it) znajduje się w Punta Raisi, skąd jest doskonałe połączenie z Palermo obsługiwane przez linię Trinacria Express;
– lotnisko Vincenzo Florio położone między miastami Trapani i Marsala, niedaleko autostrady A29, która łączy lotnisko z Palermo, ponieważ nie ma połączenia kolejowego;
Drogą morską
Do portu w Palermo można przypłynąć z Cagliari, Civitavecchia/Rzym (12 godzin), Livorno (19 godzin), Genua (20 godzin), Neapolu, Salerno, Tunisu oraz z Walencji (Hiszpania). Więcej informacji znajduje się na stronach internetowych największych spółek przewozowych: Grandi Navi Veloci (www.gnv.it) , Grimaldi ferries (www.grimaldi-ferries.com) oraz Tirrenia (www.tirrenia.it).
Pociągiem
Główna stacja kolejowa w Palermo należy do krajowej linii kolejowej Trenitalia. Wszelkie informacje można znaleźć na stronie internetowej www.trenitalia.com .
Samochodem
Do Palermo można dojechać autostradą A29 (Palermo-Trapani), A19 (Palermo-Katania) oraz A20 (Palermo-Messyna).
PARKINGI
W Palermo znajduje się wiele miesc przeznaczonych do parkowania pojazdów. Bilety parkingowe są do nabycia w kioskach, barach i punktach tabacchi oznaczonych białą literką T na czarnym tle. Szczegółowe informacje na ten temat znajdują się na stronie internetowej www.amat.pa.it .
Należy także pamiętać, że w wielu miejscach w mieście ruch jest ograniczony. Dzieje się tak m.in. przy: Piazza Giulio Cesare, via Lincoln, Foro Umberto I, via Cala, via Francesco Crispi, piazza XIII vittime, via Francesco Crispi, piazza della Pace, piano dell’Ucciardone, piazza Giachery, via Duca della Verdura, via Notarbartolo, via Piersanti Mattarella, via Principe di Villafranca, via Paolo Paternostro, piazza Amendola, piazza San Francesco di Paola, via Villa Filippina, via Salesio Balsano, piazza Vittorio Emanuele Orlando, corso Alberto Amedeo, corso Calatafimi, piazza Indipendenza, corso Re Ruggero, via Brasa (w kierunk Regione siciliana), via Brasa (w kierunku stacji kolejowej), piazza Stazzone, corso Tukory, piazza Sant’Antonino oraz piazza Giulio Cesare.